Varikosel erkek infertilitesinin en sık rastlanılan ve cerrahi ile düzeltilebilen bir hastalığıdır. Skrotum (torba) içindeki toplardamarların genişlemesi olarak tanımlanabilecek olan varikosel, bluğ çağdaki birey ve ailesi üzerinde önemli etkileri olan bir anormalliktir.
Varikosel sıklığı 10 yaş altı çocuklarda düşük (%3) iken ilerleyen yaşlarda artmakta ve 19 yaşında erişkin ile benzer oranlara (%15) ulaşmaktadır. Zayıf kişilerde, hızlı buluğ çağına girenler ve ailesel öyküsü olanlarda varikosel daha sık saptanmaktadır. Varikoselin çeşitli mekanizmalarla testislerde gelişim bozukluğuna ve sperm oluşumunda bozulmaya yol açtığı iyi bilinmektedir. Gençleri olası bir infertiliteden korumak temel amaçken, tanı ve tedavi kriterleri erişkinden bazı farklılıklar göstermektedir.
Tanı: Varikoselin tanısında ayakta ve yatarak yapılan skrotal fizik muayene altın standart olup, renkli doppler ultasonografi gibi ek incelemeler şüpheli sağ varikosel varlığında ve skrotal muayeneyi güçleştiren durumlarda nadiren gerekebilmektedir. Karşılaştırmalı testis hacimlerinde 2 ml’den fazla veya %20’den fazla hacim kaybı, sperm parametrelerinde bozulma (erişkinde) başlıca cerrahi tedavi endikasyonlarıdır. Burada amaçlanan, etkilenen testisin ameliyat sonrası ortalama 12 ay içinde karşı tarafın büyüklüğünü yakalamasıdır (catch-up fenomeni). Subklinik adölesan varikoseller ise yıllık hacim kaybı açısından tercihan ultrosografi veya orşidometri ile izlenmelidir. Testisleri etkilenmemiş gençlerde varikosel derecesinden bağımsız olarak yıllık izlem uygulanabileceğine yönelik yayınlar mevcuttur. Yine güncel seriler operasyon başarısının yaştan da bağımsız olduğunu göstermektedir.
Tedavide klasik olarak yüksek inguinal spermatik ven ligasyonu (Palamo) laparoskopik veya açık cerrahi olarak uygulanabilmektedir. Ancak bu hastalarda yüksek hidrosel gelişmesi olasılığı arter koruyucu teknikle başarı oranları değişmeden azaltılabilmektedir. Şişman gençlerde ve erişkinlerde ise günümüzde standart tedavi subinguinal yaklaşım ve optik büyütmeyle (arter ve lenfatikler korunarak) veya mikroskop altında mikrocerrahi yöntemdir ve oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır. Nüks günümüzde nadiren(<%1) görülse de yeni bir operasyon gerekebilmektedir. Aileler olası infertilite sorunlarına karşın, varikosel saptanan erkek çocuklarına düzenli Üroloji muayenesi yaptırmalıdır.
Çocuk sahibi olamayan erkekler pahalı ve meşakkatli yardımcı üreme teknikleri (Aşılama, Tüp bebek, TESE vb.) öncesi mutlaka bir Ürolojik değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Erişkin erkekler 6 aydır korunmasız düzenli ilişki ile çocuk sahibi olamıyor ise varikosel varlığı değerlendirmelidir. Sperm parametrelerinin bozuk olması, muayenede ele gelen varikosel saptanması sonrasında yapılan mikrocerrahi ile sperm parametrelerinde %80’ e varan artış ve % 60’ a varan gebelik oranları elde edilebilmektedir.